Dynamiczne wykresy w Excelu: Interaktywna analiza danych z fragmentatorami
Tworzenie dynamicznych wykresów w Excelu z wykorzystaniem fragmentatorów pozwala na interaktywną analizę danych i ich prezentację w niestandardowy sposób. Dzięki tej metodzie można grupować dane według różnych kryteriów, takich jak przedziały liczbowe, kwartały czy lata, co umożliwia głębszą analizę informacji i bardziej precyzyjne przedstawienie wyników.
Dynamiczne wykresy to potężne narzędzie dla każdego, kto pracuje z dużymi zbiorami danych i chce je efektywnie wizualizować.
W moim wideo pokazuję krok po kroku, jak stworzyć taki dynamiczny wykres:
Tworzenie tabeli przestawnej jako podstawy wykresu
Pierwszym krokiem do stworzenia dynamicznego wykresu jest utworzenie tabeli przestawnej. To właśnie ona będzie fundamentem naszego wykresu i pozwoli na elastyczne manipulowanie danymi. Aby ją utworzyć, wystarczy zaznaczyć pojedynczą komórkę w obszarze naszych danych źródłowych, przejść do karty "Wstawianie" i wybrać opcję "Tabela przestawna". Warto upewnić się, że Excel prawidłowo rozpoznał zakres danych, który chcemy wykorzystać. Ze względu na ilość miejsca, jaką zajmie nasza tabela i wykres, najlepiej umieścić tabelę przestawną na nowym arkuszu.
Przy tworzeniu tabeli przestawnej ważne jest, by pamiętać, że dane źródłowe nie powinny być zbyt rozdrobnione, zwłaszcza jeśli planujemy korzystać z fragmentatorów. Zbyt duża liczba elementów może sprawić, że fragmentatory będą nieczytelne i trudne w obsłudze. Dlatego warto wcześniej przygotować dane w odpowiedni sposób.
Grupowanie danych w tabeli przestawnej
Po utworzeniu tabeli przestawnej, kolejnym krokiem jest pogrupowanie danych według odpowiednich kryteriów. W przypadku dat, Excel nowszych wersji automatycznie grupuje je w tabeli przestawnej. Aby dane były bardziej czytelne, warto zmienić układ raportu na tabelaryczny w karcie "Projektowanie".
Jeśli automatyczne grupowanie nie zadziałało lub chcemy je zmodyfikować, możemy to zrobić ręcznie. Wystarczy kliknąć prawym przyciskiem myszy na dowolną datę w tabeli i wybrać opcję "Grupuj". W oknie grupowania zobaczymy datę początkową i końcową oraz będziemy mogli wybrać, po jakich okresach chcemy grupować nasze dane (np. miesiące, kwartały, lata).
Warto zwrócić uwagę na drobne niedoskonałości Excela przy automatycznym grupowaniu — czasami Excel może nieprawidłowo określić datę końcową (np. zamiast 31 grudnia 2025 wskazuje 1 stycznia 2026), co może wymagać późniejszej korekty.
Zmiana nazw w tabeli przestawnej
Po zgrupowaniu danych, Excel tworzy dodatkowe kolumny w oknie pól tabeli przestawnej. Nazwy tych kolumn są generowane automatycznie i często zawierają zbędne informacje. Możemy jednak łatwo je zmienić:
- Zaznaczyć nagłówek kolumny i wpisać nową nazwę
- Nacisnąć klawisz F2, aby wejść w tryb edycji i usunąć zbędne części nazwy
- Zatwierdzić zmiany, naciskając Enter
W podobny sposób możemy zmieniać nazwy grup i elementów, na przykład zmienić oznaczenie "Kwartał 1" na bardziej zwięzłe "Kw1" czy zamienić skróty miesięcy na pełne nazwy. Jest to szczególnie przydatne, gdy przygotowujemy dane do prezentacji lub raportu.
Grupowanie wartości liczbowych
Oprócz dat, możemy również grupować wartości liczbowe. W naszym przykładzie chcemy pogrupować kolumnę "masa". Aby to zrobić, przeciągamy tę kolumnę do obszaru etykiet wierszy w tabeli przestawnej. Gdy widzimy wartości liczbowe, możemy je zgrupować na dwa sposoby:
Grupowanie niestandardowe
Metoda ta pozwala na tworzenie własnych, dowolnych grup. Aby utworzyć niestandardową grupę, należy zaznaczyć wszystkie wartości, które mają się znaleźć w danej grupie, kliknąć prawym przyciskiem myszy i wybrać opcję "Grupuj". Każda grupa musi być tworzona ręcznie, co może być czasochłonne przy dużej ilości danych. W wyniku takiego grupowania Excel tworzy dodatkową kolumnę (np. "masa 2"), która zawiera nazwy utworzonych grup.
Grupowanie standardowe
Metoda ta jest prostsza i polega na automatycznym podziale wartości na równe przedziały. Aby ją zastosować, należy:
- Kliknąć prawym przyciskiem myszy na pojedynczą wartość w kolumnie
- Wybrać opcję "Grupuj"
- Określić początek, koniec i szerokość przedziału
W naszym przykładzie ustawiamy początek na 0 (zamiast domyślnej minimalnej wartości 5), koniec na 1000 i szerokość przedziału na 200. Dzięki temu otrzymujemy równomierne przedziały: 0–200, 201–400 itd. Ten sposób grupowania nie dodaje nowej kolumny do tabeli przestawnej.
Tworzenie wykresu przestawnego
Po odpowiednim pogrupowaniu danych w tabeli przestawnej, przeciągamy kolumnę z wartościami (np. masa) do obszaru wartości, aby Excel mógł je podsumować. Domyślnie Excel zlicza wartości, ale my możemy zmienić sposób podsumowania, klikając prawym przyciskiem myszy na komórkę z podsumowaniem i wybierając opcję "Podsumuj wartości według" a następnie "Suma".
Teraz możemy dostosować układ tabeli przestawnej, przeciągając odpowiednie pola do obszarów etykiet wierszy i kolumn. Na przykład, produkt do etykiet wierszy, a kraj do etykiet kolumn. Gdy nasza tabela przestawna jest już gotowa, możemy utworzyć wykres przestawny na jej podstawie. Mamy kilka sposobów:
- Na karcie "Analiza tabeli przestawnej" kliknąć polecenie "Wykres przestawny"
- Na karcie "Wstawianie" wybrać konkretny typ wykresu
- Na karcie "Wstawianie" kliknąć "Polecane wykresy", aby zobaczyć wszystkie dostępne opcje
Warto wiedzieć, że nie wszystkie typy wykresów współpracują z tabelami przestawnymi — Excel informuje o tym, wyświetlając odpowiedni komunikat. W naszym przypadku wybieramy prosty wykres kolumnowy, który najlepiej przedstawi nasze dane.
Dodawanie fragmentatorów do dynamicznego wykresu
Fragmentatory to kluczowy element, który sprawia, że nasz wykres staje się dynamiczny. Pozwalają na interaktywne filtrowanie danych bez konieczności modyfikowania samej tabeli przestawnej. Aby dodać fragmentatory:
- Zaznacz komórkę w tabeli przestawnej lub wybierz kartę "Analiza wykresu przestawnego" (w angielskiej wersji "Pivot Chart Analyze")
- Kliknij "Wstaw fragmentator"
- Wybierz pola, według których chcesz filtrować dane (np. kraj, masa, kwartał, rok)
Po wstawieniu fragmentatorów możemy dostosować ich wygląd. Po zaznaczeniu fragmentatora otwiera się karta "Fragmentator", gdzie możemy zmienić kolorystykę, rozmiar przycisków oraz samego fragmentatora.
Rozwiązywanie problemów z fragmentatorami
Czasami w fragmentatorach pojawiają się wyszarzone pola z wartościami, które nie istnieją w naszych danych. Jest to szczególnie częste w przypadku dat, gdzie Excel tworzy dodatkowe punkty graniczne. Aby ukryć te niepotrzebne elementy:
- Kliknij prawym przyciskiem myszy na fragmentator
- Wybierz "Ustawienia fragmentatora"
- Zaznacz opcję "Ukryj elementy bez danych"
W tym samym oknie możemy również zmienić podpis (nagłówek) fragmentatora na bardziej odpowiadający naszym potrzebom. Jeśli mamy kilka fragmentatorów z tym samym problemem, możemy zaznaczyć je wszystkie (trzymając klawisz Ctrl) i zmienić ustawienia dla wszystkich jednocześnie.
Dostosowywanie wyglądu fragmentatorów
Aby nasz dynamiczny wykres był nie tylko funkcjonalny, ale i estetyczny, warto poświęcić chwilę na dostosowanie wyglądu fragmentatorów:
- Możemy zmienić rozmiar fragmentatora, przeciągając jego krawędzie
- Na karcie "Fragmentator" możemy precyzyjnie określić wymiary fragmentatora i przycisków
- Możemy zmienić liczbę kolumn wyświetlanych w fragmentatorze (np. dla lat — 3 kolumny, dla krajów — 1 kolumna)
- Jeśli używamy skróconych nazw, możemy odpowiednio zwęzić fragmentator, aby był bardziej kompaktowy
Finalnie, nasze fragmentatory powinny być intuicyjne w obsłudze i dobrze wkomponowane w całość arkusza.
Korzystanie z dynamicznego wykresu
Po skonfigurowaniu fragmentatorów, nasz wykres staje się w pełni dynamiczny. Możemy:
- Wybrać konkretny rok (np. 2023), aby zobaczyć dane tylko z tego okresu
- Filtrować po krajach, wybierając np. tylko Polskę
- Wybrać pojedynczy kwartał lub kilka niesąsiadujących kwartałów (trzymając Ctrl podczas zaznaczania)
- Filtrować dane według różnych grup masowych
Jeśli chcemy wyczyścić filtr, możemy kliknąć na ikonę lejka w rogu fragmentatora lub, przy małej liczbie elementów, zaznaczyć wszystkie wartości z wciśniętym klawiszem Ctrl. Dzięki temu szybko wrócimy do widoku wszystkich danych, nawet jeśli ikona lejka jest nadal podświetlona.
