W tym poście nauczymy się jak przygotować dane do tabeli przestawnej. Zadanie to wykonamy na podstawie przykładowych danych z rys. nr 1.
Rys. nr 1 – przykładowe dane
W przygotowaniu danych do tabeli przestawnej przede wszystkim musimy zadbać o to, aby wszystkie kolumny miały nagłówki. Jak widać na rysunku powyżej kolumna E nie ma takiego nagłówka. Spróbujemy teraz wstawić tabelę przestawną, zaznaczamy cały zakres danych i wybieramy polecenie Tabela przestawna z karty Wstawianie (rys. nr 2).
Rys. nr 2 – polecenie Tabela przestawna
Otworzy nam się okno Tworzenia tabeli przestawnej, w którym wybieramy miejsce jej wstawienia – Nowy arkusz i zatwierdzamy przyciskiem OK (rys. nr 3).
Rys. nr 3 – okno Tworzenia tabeli przestawnej
Excel wyświetli nam komunikat z informacją, że nazwa pola jest nieprawidłowa. Wynika to z faktu, że jedna z kolumn nie ma nagłówka (rys. nr 4).
Rys. nr 4 – komunikat Excela
Musimy zadbać, aby wszystkie kolumny miały wypełniony nagłówek. W nagłówku kolumny E wpisujemy nazwę Ilość. Po tej zmianie nagłówki zostały przedstawione na rys. nr 5.
Rys. nr 5 – prawidłowo wypełnione nagłówki kolumn
Dodatkowo,
jeśli w naszych danych będziemy mieli jakąś pustą kolumnę, to ponownie Excel
nie pozwoli nam wstawić tabeli przestawnej.
Istotne
jest, że możemy wstawiać puste wiersze. Z tym Excel nie robi problemów. Problem
pojawi się jednak przy zaznaczeniu całych danych, ponieważ jeśli użyjemy sobie
standardowego skrótu klawiszowego za zaznaczania całych danych Ctrl+A,
to Excel zaznaczy dane tylko do pierwszego pustego wiersza (rys. nr 6). Jeśli pustych
wierszy było by dużo więcej, ciężko takie dane byłoby nam zaznaczyć.
Rys. nr 6 – zaznaczenie danych tylko do pierwszego pustego wiersza
W takim
przypadku możemy zaznaczyć całość danych (do ostatniej komórki) za pomocą
skrótu klawiszowego Ctrl+Shift+End, ale wtedy Excel zaznaczy dane o
jedną kolumnę więcej, czyli do kolumny H, a kolumna H jest pusta. Możemy przesunąć
takie zaznaczenie za pomocą kolejnego skrótu klawiszowego – Shift+strzałka w
lewo.
Po takim
zaznaczeniu danych (z pustym wierszem), wybieramy polecenie Tabela przestawna z
karty Wstawianie (jak na rys. nr 2). Otworzy nam się okno Tworzenia tabeli
przestawnej, gdzie określamy miejsce wstawienia tabeli – Nowy arkusz.
Zatwierdzamy Tworzenie tabeli przestawnej za pomocą przycisku OK (jak na rys.
nr 3).
Otworzy nam
się nowy arkusz Excela, gdzie możemy zająć się tworzeniem tabeli. Pole
Sprzedawca przeciągamy do obszaru etykiet wierszy (zaznaczone strzałką
na rys. nr 7).
Rys. nr 7 – przeciąganie pola Sprzedawca do obszaru etykiet wierszy
Otrzymamy tabelę przestawną, gdzie jak widać mamy uwzględnione dane z pustego wiersza (rys. nr 8).
Rys. nr 8 – pusty wiersz uwzględniony w tabeli przestawnej
Z tego
względu przy tworzeniu tabeli przestawnej musimy unikać pustych wierszy.
Najlepiej żeby dane do tabeli przestawnej nie zawierały pustych komórek.
Usuwamy pusty wiersz z danych – zaznaczamy cały wiersz, następnie klikamy prawym przyciskiem myszy i z podręcznego menu wybieramy polecenie Usuń (rys. nr 9).
Rys. nr 9 – polecenie Usuń
Teraz przechodzimy na arkusz z tabelą przestawną, klikamy w jej obszarze prawym przyciskiem myszy i z podręcznego menu wybieramy polecenie Odśwież (rys. nr 10).
Rys. nr 10 – polecenie Odśwież
Teraz możemy dokończyć naszą tabelę przestawną. Przeciągamy pole Wartość do obszaru Podsumowań wartości (zaznaczone strzałką na rys. nr 11).
Rys. nr 11 – przeciąganie pola Wartość do obszaru podsumowań
Otrzymamy prostą tabele przestawną podsumowującą wyniki sprzedaży poszczególnych sprzedawców przedstawiona na rys. nr 12.
Rys. nr 12 – tabela przestawna
Podsumowując, do stworzenia tabeli przestawnej potrzebujemy spójnych danych, bez pustych komórek, wierszy czy kolumn. Istotne jeszcze jest, że w każdej kolumnie musi być odrębny typ danych, aby wyniki dało się łatwo zinterpretować.
Książka Mistrz Excela + promo na 35 urodziny
Chcę Cię poinformować, że w końcu udało mi zebrać środki i dopiąć wszystkich formalności, żeby powstało II wydanie mojej książki Mistrz Excela (zostałem wydawcą) II wydanie jest wzbogacone o rozdział (nr 22) wprowadzający w genialny dodatek (Power Query) do Excela służący do pobierania, łączenia i wstępnej obróbki danych z wielu źródeł.
Książka Mistrz Excela to historia Roberta, który musi poznać dobrze Excela na potrzeby nowej pracy. Książka jest napisana w formie rozmów Roberta z trenerem, dzięki temu jest przystępniejsza w odbiorze niż standardowe książki techniczne pisane językiem "wykładowym".
Rozmowy zostały podzielone na 22 tematyczne rozdziały, które krok po kroku wprowadzają Cię w tajniki Excela. Robert zaczyna naukę od poznania ciekawych aspektów sortowania i filtrowania danych w Excelu, przechodzi przez formatowanie warunkowe, tabele przestawne, funkcje wyszukujące i wiele innych tematów, by na koniec poznać wstępne informacje o VBA i Power Query. A wszystko to na praktycznych przykładach i z dużą ilością zdjęć.
Żebyś mógł śledzić postępy Roberta, do książki dołączone są pliki Excela, na których pracuje Robert.
Na powyższej stronie znajdziesz dokładniejszy opis książki, opinie osób, które kupiły I wydanie oraz podgląd pierwszego rozdziału książki, żeby upewnić się, czy forma rozmów przy nauce Excela jest dla Ciebie. Jeśli książka Ci się spodoba poinformuj o niej swoich znajomych.
W ramach promocji na moje 35 urodziny możesz też mieć każdy z moich kursów wideo na Udemy za zaledwie 35 zł. Linki do kursów zamieszczam poniżej. W każdym kursie są udostępnione filmy do podglądu, byś mógł się przekonać czy dany kurs jest dla Ciebie.
W subskrypcji
Insider mamy nową funkcję do testowania – ZEZWALAJ, która pozwala
niejako na nazywanie formuł wewnątrz niej samej. Zaczniemy od prostych
przykładów z równaniami matematycznymi. Dane do tego zadania zostały
przedstawione na rys. nr 1.
Rys. nr 1 – dane do zadania
Pierwszym argumentem funkcji jest nazwa1, czyli w naszym przykładzie x. Co istotne, nie musimy nazwy pisać w podwójnych cudzysłowach. Drugi argument funkcji to wartość_nazwy1, czyli odwołanie do komórki z wartością argumentu X lub możemy również wartość tą wpisać na stałe ręcznie. Trzeci argument funkcji to obliczenie_lub_nazwa2, czyli np. równanie które chcielibyśmy obliczyć. Istotne jest, że nasza nazwa argumentu x jest nazwą wykorzystywaną tylko wewnątrz funkcji (rys. nr 2).
Rys. nr 2 – nazwa wykorzystywana wewnątrz funkcji
W trzecim argumencie
wpisujemy proste równanie x^2 + 2*x +3.
Zapis całej formuły powinien wyglądać następująco:
=ZEZWALAJ(x;A2;x^2+2*x+3)
Po
zatwierdzeniu formuły otrzymamy wynik przedstawiony na rys. nr 3.
Rys. nr 3 – wynik funkcji ZEZWALAJ
Jak widać na
rysunku powyżej otrzymaliśmy wynik po tym, jak Excel w miejsce każdego znaku x
w równaniu wstawił wartość x=5.
Dzięki
zastosowaniu funkcji ZEZWALAJ możemy budować różne równania i w łatwy sposób
otrzymać gotowy wynik. Zrobimy teraz kolejny przykład. W tej formule w drugim argumencie
funkcji zamiast odwołania do komórki, wpiszemy stałą wartość x (5). A równanie
w trzecim argumencie zapiszemy w następujący sposób: x^3+2*x^2+3*x+2. Zapis
całej formuły powinien wyglądać następująco:
=ZEZWALAJ(x;5;x^3+2*x^2+3*x+2)
Po zatwierdzeniu
formuły otrzymamy wynik przedstawiony na rys. nr 4.
Rys. nr 4 – wynik funkcji ZEZWALAJ
Funkcja
ZEZWALAJ pozwala nam również obliczać bardziej skomplikowane zadania np. z
dwoma niewiadomymi (x i y). W pierwszym argumencie funkcji podamy wartość x,
której w drugim argumencie przypiszemy wartość z komórki A8. Następnie podajemy
argument nazwa2, czyli argument y i kolejny argument wartość_nazwy2
równą wartości w komórce B8. Dopiero po wpisaniu tych czterech argumentów, możemy
wpisać argument obliczenie. Zapis równania w argumencie obliczenie będzie
wyglądał następująco: x^2+y^2+x*y. Zapis całej formuły będzie wyglądał następująco:
=ZEZWALAJ(x;A8;y;B8;
x^2+y^2+x*y)
Po
zatwierdzeniu formuły otrzymamy wynik przedstawiony na rys. nr 5.
Rys. nr 5 – wynik funkcji ZEZWALAJ dla dwóch wartości
Co istotne
jeśli w zapisie funkcji w argumencie wartość_nazwa1 wykorzystamy odwołanie
do komórki, to funkcja będzie dynamiczna. Oznacza to, że jeśli zmienimy wartość
x w komórce z odwołania to automatycznie zmieni nam się wynik. Jeśli natomiast
wpiszemy konkretną wartość, nic nam się da zmiana w tabeli z danymi.
Z funkcji ZEZWALAJ
możemy korzystać nie tylko do obliczania równań. Pokażemy teraz jej inne możliwości.
Zadanie to wykonamy na podstawie przykładowych danych z rys. nr 6.
Rys. nr 6 – przykładowe dane do zadania
Tę funkcję
możemy wykorzystać tam, gdzie chcemy coś wyszukać, a funkcja WYSZUKAJ zwraca
nam nie to, co chcemy pokazać użytkownikom. W przykładowych danych mamy tabelkę
z produktami, w której oprócz cen mamy informację, że coś jest niedostępne,
brak lub nie ma. Nie chcemy pokazywać klientowi tych informacji, tylko żeby
wyświetlała się informacja np. – (myślnik). Gdybyśmy chcieli to rozwiązać za
pomocą innej funkcji, użylibyśmy funkcji WYSZUKAJ.PIONOWO. Zapis funkcji
wyglądałby następująco:
=WYSZUKAJ.PIONOWO(A2;$G$2:$H$9;2;0)
Jeśli funkcja
WYSZUKAJ.PIONOWO zwróci nam tekst (nie ma, brak czy niedostępny, to chcemy aby
wyświetlał się znak myślnika. Natomiast jeśli funkcja WYSZUKAJ.PIONOWO zwróci
liczbę, to chcemy aby ta liczba się wyświetlała, czyli żeby został wynik
funkcji.
W tym
przykładzie nie zadziała funkcja JEŻELI.BŁĄD, bo wynik funkcji
WYSZUKAJ.PIONOWO nie jest błędny, tylko dla nas nie odpowiedni. Musimy napisać
funkcję JEŻELI, która będzie sprawdzała, czy wynik funkcji
WYSZUKAJ.PIONOWO jest tekstem. Użyjemy tutaj funkcji CZY.TEKST.
Argumentem
funkcji CZY.TEKST jest wartość, czyli sprawdzamy c k funkcji
WYSZUKAJ.PIONOWO jest tekstem. Zapis funkcji CZY.TEKST powinien wyglądać następująco:
=CZY.TEKST(WYSZUKAJ.PIONOWO(A2;$G$2:$H$9;2;0))
Tak zapisaną
funkcję CZY.TEKST wstawiamy w miejsce pierwszego argumentu funkcji JEŻELI (argument
test_logiczny). Drugi argument funkcji JEŻELI to wartość_jeżeli_prawda,
czyli wartość jaką chcemy otrzymać, jeśli warunek z testu logicznego jest
spełniony. W tym argumencie wpisujemy znak myślnika w podwójnych cudzysłowach ("-").
Trzeci argument funkcji to wartość_jeżeli_fałsz, czyli wartość, jaką
chcemy uzyskać, jezli test logiczny nie jest spełniony. W tym przypadku chcemy
uzyskać wynik funkcji WYSZUKAJ.PIONOWO. Zapis całej formuły powinien wyglądać
następująco:
Powyższą
formułę zatwierdzamy i kopiujemy na wiersze poniżej. Otrzymamy wyniki funkcji
JEŻELI przedstawione na rys. nr 7.
Rys. nr 7 – wyniki funkcji JEŻELI
ZEZWALAJ. Pierwszym
argumentem funkcji jest nazwa1, czyli np. Cena. Drugi argument to wartość_nazwy1,
czyli tutaj wklejamy wcześniej skopiowaną formułę funkcji WYSZUKAJ.PIONOWO za
pomocą skrótu klawiszowego Ctrl+V. W argumencie obliczenie wpisujemy
formułę funkcji JEŻELI, w której sprawdzamy, czy Cena jest tekstem za
pomocą funkcji CZY.TEKST (argument funkcji JEŻELI – test_logiczny). W argumencie
wartość_jeżeli_prawda chcemy otrzymać "-" (myślnik), natomiast
w argumencie wartość_jeżeli_fałsz chcemy otrzymać wartość Cena. Zapis
całej formuły powinien wyglądać następująco:
=ZEZWALAJ(Cena;
WYSZUKAJ.PIONOWO(A2;$G$2:$H$9;2;0); JEŻELI (CZY.TEKST(Cena; "-";Cena))
Powyższą
formułę zatwierdzamy i kopiujemy na wiersze poniżej. Otrzymamy wyniki, lecz w
formie zaokrąglonej. Musimy zmienić formatowanie ogólne danych na formatowanie
walutowe za pomocą skrótu klawiszowego Ctrl+Shift+4. Otrzymamy wyniki
funkcji ZEZWALAJ przedstawione na rys. nr 8.
Rys. nr 8 – wyniki funkcji ZEZWALAJ
Teraz zajmiemy się ostatnim przykładem, który przygotowałem, na wykorzystanie funkcji ZEZWALAJ. Przykładowe dane do tego przykładu zostały przedstawione na rys. nr 9.
Rys. nr 9 – przykładowe dane do zadania
W tych
danych mamy wykorzystaną funkcję tablicową FILTRUJ, która wyciąga
przefiltrowane dane po sprzedawcy. Wykorzystujemy tutaj również funkcję CZY.PUSTA.
W tym zadaniu chodzi o to, aby puste komórki zastąpić znakiem myślnik. Sama
funkcja FILTRUJ w miejsce pustych komórek zwraca wartość 0 (zero). A my nie
chcemy pokazywać wartości zero, chcemy ją zastąpić.
W tym celu
wykonujemy analogiczny test logiczny jak w przykładzie powyżej (za pomocą funkcji
JEŻELI). W pierwszym argumencie funkcji zapisujemy test_logiczny,
sprawdzający czy funkcja zwróci nam wartość 0. Jeśli warunek jest spełniony,
chcemy otrzymać znak myślnik (argument wartość_jeżeli_prawda). Jeśli warunek
nie jest spełniony chcemy otrzymać wyniki funkcji FILTRUJ (argument wartość_jeżeli_fałsz).
Zapis formuły powinien wyglądać następująco:
=JEŻELI(CZY.PUSTA(FILTRUJ(B1:C25;A1:A25=F2));"-";
FILTRUJ(B1:C25;A1:A25=F2))
Po zatwierdzeniu formuły otrzymamy wyniki
przedstawione na rys.
Rys. nr 10 – wyniki funkcji JEŻELI z użyciem funkcji FILTRUJ
Analogicznie
możemy wykonać to zadanie za pomocą funkcji ZEZWALAJ. W niej
zagnieździmy funkcję FILTRUJ, w której możemy nazwać wynik funkcji –
Filtr. Dzięki temu w argumencie obliczenie mamy uproszczoną formułę i
będzie ona bardziej zrozumiała dla osób, które będą korzystały z naszych
obliczeń. Zapis formuły powinien wyglądać następująco:
Po
zatwierdzeniu formuły otrzymamy wyniki przedstawione na rys. nr 11.
Rys. nr 11 – wyniki funkcji ZEZWALAJ
Prawdziwa potęga funkcji ZEZWALAJ pojawia się przy bardzo skomplikowanych formułach (jak to pokazywał Bill Jelen). Dane do tego zadania zostały przedstawione na rys. nr 12.
Rys. nr 12 – przykładowe dane
Mamy tutaj do czynienia z bardzo skomplikowaną formułą, wykorzystującą wiele funkcji (rys. nr 13).
Rys. nr 13 – formuła z użyciem funkcji ZEZWALAJ
Pracując nad tą skomplikowaną formułą, skróciłem odwołanie do zakresu nazywając go tb. Zapis formuły bez wykorzystania funkcji ZEZWALAJ jest dużo dłuższy co widać na rys. nr 14.
Rys. nr 14 – zapis formuły bez użycia funkcji ZEZWALAJ.
Zapis ten ma długość 4 linijek i wykorzystuje wiele różnych funkcji. Dzięki użyciu funkcji ZEZWALAJ udało się go skrócić do trzech niepełnych linijek. Zrobiłem małe podsumowanie. Mianowicie zapis funkcji JEŻELI jest wykorzystany 6 razy, a zapis funkcji WIERSZ, która zwraca numer wiersza wykorzystana została 2 razy (rys. nr 15).
Rys. nr 15 – ilość razów wykorzystania fragmentu formuły
Podsumowując, wykorzystywanie funkcji ZEZWALAJ pozwala w znacznym stopniu skracać skomplikowane formuły.
Książka Mistrz Excela + promo na 35 urodziny
Chcę Cię poinformować, że w końcu udało mi zebrać środki i dopiąć wszystkich formalności, żeby powstało II wydanie mojej książki Mistrz Excela (zostałem wydawcą) II wydanie jest wzbogacone o rozdział (nr 22) wprowadzający w genialny dodatek (Power Query) do Excela służący do pobierania, łączenia i wstępnej obróbki danych z wielu źródeł.
Książka Mistrz Excela to historia Roberta, który musi poznać dobrze Excela na potrzeby nowej pracy. Książka jest napisana w formie rozmów Roberta z trenerem, dzięki temu jest przystępniejsza w odbiorze niż standardowe książki techniczne pisane językiem "wykładowym".
Rozmowy zostały podzielone na 22 tematyczne rozdziały, które krok po kroku wprowadzają Cię w tajniki Excela. Robert zaczyna naukę od poznania ciekawych aspektów sortowania i filtrowania danych w Excelu, przechodzi przez formatowanie warunkowe, tabele przestawne, funkcje wyszukujące i wiele innych tematów, by na koniec poznać wstępne informacje o VBA i Power Query. A wszystko to na praktycznych przykładach i z dużą ilością zdjęć.
Żebyś mógł śledzić postępy Roberta, do książki dołączone są pliki Excela, na których pracuje Robert.
Na powyższej stronie znajdziesz dokładniejszy opis książki, opinie osób, które kupiły I wydanie oraz podgląd pierwszego rozdziału książki, żeby upewnić się, czy forma rozmów przy nauce Excela jest dla Ciebie. Jeśli książka Ci się spodoba poinformuj o niej swoich znajomych.
W ramach promocji na moje 35 urodziny możesz też mieć każdy z moich kursów wideo na Udemy za zaledwie 35 zł. Linki do kursów zamieszczam poniżej. W każdym kursie są udostępnione filmy do podglądu, byś mógł się przekonać czy dany kurs jest dla Ciebie.
W tym poście nauczymy się jak przedstawić na
wykresie kolumnowym skumulowanym zgrupowaną sprzedaż / premię po poszczególnych
działach / zespołach, ale z dodatkowym podziałem na konkretnych sprzedawców.
Chcemy z wykresu uzyskać informację jaki udział w sprzedaży mają poszczególni
sprzedawcy.
Zadanie to
wykonamy na podstawie przykładowych danych z rysunku nr 1.
Rys. nr 1 – przykładowe dane
W poradzie nr 385 ( https://exceliadam.pl/excel/excel-wykres-zgrupowane-dane-po-zespolach-porada-385 ) omawialiśmy podobny wykres grupowany, na którym została przedstawiona sprzedaż z uwzględnieniem poszczególnych zespołów. Wtedy wystarczyło mieć tak przygotowane dane jak na rys. nr 1. Niestety do wykresu, jaki chcemy stworzyć w tym poście musimy te dane odpowiednio zmodyfikować, przedstawić dane w inny sposób – z podziałem na poszczególne grupy (rys. nr 2).
Rys. nr 2 – odpowiednio przygotowane dane w osobnej tabeli
Musimy dane pogrupować w sprzedaż i premię dla
poszczególnych zespołów. W tym celu wykorzystamy funkcję JEŻELI, czyli
test logiczny. Pierwszym argumentem funkcji jest test_logiczny, w którym
musimy sprawdzić czy symbol grupy z kolumny B zalicza się do aktualnie
rozpatrywanej grupy. Zapis tego testu powinien wyglądać następująco: B2="A".
Drugi argument funkcji to wartość_jeżeli_prawda, czyli wartość jaką
chcemy uzyskać jeśli powyższy warunek jest spełniony. Chcemy tutaj otrzymać
wartości z kolumny Sprzedaż (C2). Trzeci argument funkcji to wartość_jeżeli_fałsz,
czyli to, co chcemy otrzymać jeśli warunek nie jest spełniony. W tej sytuacji
chcemy otrzymać pusty ciąg znaków (zapis ""), ale dla wykresu
odpowiedniejsza będzie wartość 0 (zero). Zapis całej formuły powinien wyglądać następująco:
=JEŻELI(B2="A";C2;0)
Powyższą
formułę zatwierdzamy i przeciągamy na wiersze poniżej w kolumnie F. Otrzymamy
wyniki przedstawione na rys. nr 3.
Rys. nr 3 – wyniki funkcji JEŻELI dla Sprzedaży
Jak widać na
rysunku powyżej mamy wstawioną konkretną wartość tylko w sytuacji, kiedy
warunek testu logicznego jest spełniony (wyniki dla zespołu A).
Analogiczny
test logiczny musimy zrobić dla wartości Premii. Pierwszy argument funkcji
będzie taki sam jak dla Sprzedaży (B2="A"). Jeśli warunek jest spełniony,
to tym razem chcemy otrzymać wartość z kolumny D (Premia). Jeśli warunek nie
zostanie spełniony, chcemy otrzymać wartość 0 (zero). Jeżeli komórka z
wartością premii jest pusta, to Excel wstawi nam automatycznie wartość 0
(zero). Zapis funkcji powinien wyglądać następująco:
=JEŻELI(B2="A";D2;0)
Powyższą
formułę zatwierdzamy i kopiujemy na wiersze poniżej. Otrzymamy wyniki
przedstawione na rys. nr 4.
Rys. nr 4 – wyniki funkcji JEŻELI dla Premii
Pozostałe zespoły obliczamy w analogiczny sposób, z tą różnicą, że rozpatrujemy test logiczny dla poszczególnych nazw grup, czyli B i C. Tak przygotowane dane możemy zaznaczyć, następnie rozwijamy ikonkę wykresu kolumnowego (punkt 2 na rys. nr 5) z karty Wstawianie (punkt 1) i wybieramy ikonkę wykresu skumulowanego kolumnowego (punkt 3).
Rys. Nr 5 – wstawianie wykresu kolumnowego skumulowanego
Otrzymamy automatycznie wstawiony wykres kolumnowy skumulowany przedstawiony na rys. nr 6.
Rys. nr 6 – automatycznie wstawiony wykres kolumnowy skumulowany
Pozostaje nam odpowiednio ten wykres zmodyfikować, ponieważ nie mamy jeszcze na nim wszystkich informacji. Przede wszystkim zamiast kategorii na wykresie mamy wartości 1, 2, 3 itd. Tą informację chcemy zastąpić nazwami sprzedawców. Z tego względu wybieramy polecenie Zaznacz dane z karty Projekt wykresu (rys. nr 7).
Rys. nr 7 – polecenie Zaznacz dane
Otworzy nam się okno Wybierania źródła danych, gdzie w polu Etykiety osi poziomej (kategorie) zmieniamy dane za pomocą przycisku Edytuj (rys. nr 8).
Rys. nr 8 – Edycja kategorii (etykiet osi poziomej na wykresie)
Po kliknięciu przycisku Edytuj, otworzy nam się okienko Etykiet osi, w którym musimy zaznaczyć nowe etykiety. Zaznaczamy kolumnę A danych o nazwie Sprzedawca z pierwszej tabeli (rys. nr 9).
Rys. nr 9 – okienko Etykiet osi
Zaznaczenie danych zatwierdzamy przyciskiem OK. Excel wróci do okna Wybierania źródła danych (rys. nr 10).
Rys. nr 10 – okno Wybierania źródła danych, po zmianie kategorii
Jak widać na
rys. powyżej już przed zatwierdzeniem danych, zmiany zostały wprowadzone na
wykresie. Zamiast wartości 1, 2, 3 itd. mamy nazwy poszczególnych sprzedawców.
Jednak nam
nie do końca na tym zależało, naszym celem było, aby Sprzedawcy stali się legendą,
czyli serią danych. Wygodniej nam pokazać dane rozpisane w takiej orientacji,
aby później przejść do tej, której potrzebujemy. W tym celu wystarczy użyć
przycisku Przełącz wiersz/ kolumnę (zaznaczone zieloną ramką na rys. nr
10). Działanie takie sprawi, że serie danych na wykresie staną się kategoriami
i odwrotnie. Po zatwierdzeniu zmian przyciskiem OK otrzymamy wykres
przedstawiony na rys. nr 11.
Rys. nr 11 – wykres po zamianie serii danych z kategoriami
W kolejnym kroku powinniśmy zadbać o zmianę tytułu. W tym celu klikamy dwukrotnie na pole Tytuł wykresu i wpisujemy "Podsumowania Sprzedaży i Premii dla Sprzedawców". Następnie możemy zadbać o odpowiednie odstępy między kolumnami, czyli zaznaczamy dowolną serię danych i korzystając ze skrótu klawiszowego Ctrl+1, otwieramy panel boczny Formatowanie serii danych. W Opcjach serii zmieniamy Szerokość odstępu na np. 100%. Nie możemy tutaj ustawić Nakładania serii, ponieważ jest to wykres skumulowany (rys. nr 12).
Rys. nr 12 – ustawienie szerokości odstępu między kolumnami
Otrzymamy wykres przedstawiony na rys. nr 13.
Rys. nr 13 – wykres po zmianie tytułu i szerokości odstępu między kolumnami
Książka Mistrz Excela + promo na 35 urodziny
Chcę Cię poinformować, że w końcu udało mi zebrać środki i dopiąć wszystkich formalności, żeby powstało II wydanie mojej książki Mistrz Excela (zostałem wydawcą) II wydanie jest wzbogacone o rozdział (nr 22) wprowadzający w genialny dodatek (Power Query) do Excela służący do pobierania, łączenia i wstępnej obróbki danych z wielu źródeł.
Książka Mistrz Excela to historia Roberta, który musi poznać dobrze Excela na potrzeby nowej pracy. Książka jest napisana w formie rozmów Roberta z trenerem, dzięki temu jest przystępniejsza w odbiorze niż standardowe książki techniczne pisane językiem "wykładowym".
Rozmowy zostały podzielone na 22 tematyczne rozdziały, które krok po kroku wprowadzają Cię w tajniki Excela. Robert zaczyna naukę od poznania ciekawych aspektów sortowania i filtrowania danych w Excelu, przechodzi przez formatowanie warunkowe, tabele przestawne, funkcje wyszukujące i wiele innych tematów, by na koniec poznać wstępne informacje o VBA i Power Query. A wszystko to na praktycznych przykładach i z dużą ilością zdjęć.
Żebyś mógł śledzić postępy Roberta, do książki dołączone są pliki Excela, na których pracuje Robert.
Na powyższej stronie znajdziesz dokładniejszy opis książki, opinie osób, które kupiły I wydanie oraz podgląd pierwszego rozdziału książki, żeby upewnić się, czy forma rozmów przy nauce Excela jest dla Ciebie. Jeśli książka Ci się spodoba poinformuj o niej swoich znajomych.
W ramach promocji na moje 35 urodziny możesz też mieć każdy z moich kursów wideo na Udemy za zaledwie 35 zł. Linki do kursów zamieszczam poniżej. W każdym kursie są udostępnione filmy do podglądu, byś mógł się przekonać czy dany kurs jest dla Ciebie.
W tym poście pokażemy jak zrobić podsumowanie danych na wykresie po wybranych grupach. Zadanie to wykonamy na podstawie przykładowych danych z rys. nr 1.
Rys. nr 1 – przykładowe dane
W tej poradzie omówimy rozwiązanie prostsze dla podsumowania danych po Sprzedaży i premii dla poszczególnych grup w całości. Otrzymamy wykres przedstawiony na rys. nr 2.
Rys. nr 2 – wykres podsumowania Sprzedaży i Premii
W kolejnym poście omówimy rozwiązanie bardziej skomplikowane, a wykres będzie się prezentował jak na rys. nr 3. Na tym wykresie będzie widoczny dodatkowy podział na poszczególnych pracowników.
Rys. nr 3 – wykres podsumowania Sprzedaży i Premii z podziałem na pracowników
W pierwszym
etapie musimy sobie podsumować (pogrupować) nasze dane według grup A, B i C. W
tym celu stworzymy osobną tabelkę z danymi pomocniczymi. Skorzystamy tutaj z
funkcji SUMA.JEŻELI. Pierwszym argumentem funkcji jest zakres,
czyli zakres z kolumny B zablokowany bezwzględnie, na podstawie którego
będziemy sprawdzać nasze kryterium – nazwę zespołu ($B$2:$B$11). Zakres
blokujemy bezwzględnie za pomocą klawisza F4. Kolejnym argumentem funkcji są kryteria,
czyli dział, dla którego chcemy uzyskać sumę (komórka $F2, zablokowana bezwzględnie
po kolumnie). Trzeci argument to suma_zakres, czyli kolumna z której
chcemy zsumować dane. Tę formułę piszemy dla wartości Sprzedaży, więc odpowiednio
musimy w tym argumencie zaznaczyć zakres z kolumny C (Sprzedaż). Chcemy napisać
formułę, którą będziemy mogli przeciągnąć na wiersze poniżej ale również na
kolumnę obok (dla Premii), dlatego zakres ten blokujemy bezwzględnie tylko po
wierszach. Zakres ten będzie wyglądał następująco: C$2:C$11. Cała formuła powinna
być zapisana w następujący sposób:
=SUMA.JEŻELI($B$2:$B$11;$F2;C$2:C$11)
Po
zatwierdzeniu formuły, kopiujemy ją na wiersze poniżej. Otrzymamy wtedy
podsumowanie Sprzedaży po poszczególnych działach. Następnie kopiujemy formułę
na kolumnę obok. Otrzymamy wtedy podsumowanie Premii po poszczególnych działach
(rys. nr 4). Zapis formuły automatycznie zmieni się tak, aby uwzględniał dane z
kolumny Premia (zakres D$2:D$11), będzie się on prezentował następująco:
=SUMA.JEŻELI($B$2:$B$11;$F2;D$2:D$11)
Rys. nr 4 – tabelka zsumowanych danych Sprzedaży i Premii dla poszczególnych grup
W tym momencie pozostaje nam przedstawić te dane na wykresie. W tym celu zaznaczamy zakres całej tabeli (F1:H4) i rozwijamy ikonkę wykresu kolumnowego z karty Wstawianie, a następnie wybieramy pierwszą ikonkę wykresu z grupy Kolumnowy 2D (rys. nr 5).
Rys. nr 5 – polecenie wykresu kolumnowy 2D
Otrzymamy automatycznie stworzone wykres przedstawiony na rys. nr 6.
Rys. nr 6 – automatycznie wstawiony wykres kolumnowy
Teraz zajmiemy się edycją tego wykresu. Musimy zmienić jego tytuł, aby było jasne, czego dotyczy. Klikamy dwukrotnie na pole z Tytułem wykresu i wpisujemy nowy tytuł (Podsumowania Sprzedaży i Premii dla zespołów). Następnie możemy dopracować nasze kolumny na wykresie. Zaznaczamy taką kolumnę na wykresie, następnie za pomocą skrótu klawiszowego Ctrl+1, otwieramy okno Formatowania serii danych. Załóżmy, że chcemy aby Kolumny Sprzedaży stykała się z kolumną Premii. W tym celu w oknie Formatowania serii danych pasek Nakładania serii ustawiamy na 0% (rys. nr 7).
Rys. nr 7 – ustawienie Nakładania serii
Następnie możemy ustawić Szerokość odstępu, aby poszerzyć nasze kolumny. W naszym przykładzie ustawimy szerokość odstępu na 94% (rys. nr 8).Rys. nr 8 – ustawienie Szerokości odstępuNastępnie możemy ustawić Szerokość odstępu, aby poszerzyć nasze kolumny. W naszym przykładzie ustawimy szerokość odstępu na 94% (rys. nr 8).
Rys. nr 8 – ustawienie Szerokości odstępu
Po powyższych zmianach otrzymamy wykres przedstawiony na rys. nr 9.
Rys. nr 9 – wykres Podsumowania Sprzedaży i Premii dla zespołów
Podsumowując, jeśli mamy zrobić wykres podsumowania Sprzedaży i Premii jako całość dla poszczególnych grup, to wystarczy stworzyć tabelę pomocniczą z sumą tych danych, uzyskanych przy użyciu funkcji SUMA.JEŻELI.
Książka Mistrz Excela + promo na 35 urodziny
Chcę Cię poinformować, że w końcu udało mi zebrać środki i dopiąć wszystkich formalności, żeby powstało II wydanie mojej książki Mistrz Excela (zostałem wydawcą) II wydanie jest wzbogacone o rozdział (nr 22) wprowadzający w genialny dodatek (Power Query) do Excela służący do pobierania, łączenia i wstępnej obróbki danych z wielu źródeł.
Książka Mistrz Excela to historia Roberta, który musi poznać dobrze Excela na potrzeby nowej pracy. Książka jest napisana w formie rozmów Roberta z trenerem, dzięki temu jest przystępniejsza w odbiorze niż standardowe książki techniczne pisane językiem "wykładowym".
Rozmowy zostały podzielone na 22 tematyczne rozdziały, które krok po kroku wprowadzają Cię w tajniki Excela. Robert zaczyna naukę od poznania ciekawych aspektów sortowania i filtrowania danych w Excelu, przechodzi przez formatowanie warunkowe, tabele przestawne, funkcje wyszukujące i wiele innych tematów, by na koniec poznać wstępne informacje o VBA i Power Query. A wszystko to na praktycznych przykładach i z dużą ilością zdjęć.
Żebyś mógł śledzić postępy Roberta, do książki dołączone są pliki Excela, na których pracuje Robert.
Na powyższej stronie znajdziesz dokładniejszy opis książki, opinie osób, które kupiły I wydanie oraz podgląd pierwszego rozdziału książki, żeby upewnić się, czy forma rozmów przy nauce Excela jest dla Ciebie. Jeśli książka Ci się spodoba poinformuj o niej swoich znajomych.
W ramach promocji na moje 35 urodziny możesz też mieć każdy z moich kursów wideo na Udemy za zaledwie 35 zł. Linki do kursów zamieszczam poniżej. W każdym kursie są udostępnione filmy do podglądu, byś mógł się przekonać czy dany kurs jest dla Ciebie.
W tym poście nauczymy się jak odwrócić tablicę, czyli jak pokazać jej wartości od dołu do góry. Zadanie to wykonamy na podstawie przykładowych danych z rys. nr 1 .
Rys. nr 1 – przykładowe dane
W naszych danych dla ułatwienia mamy wartości numeryczne (liczebniki od pierwszego do dziesiątego) i naszym zadaniem będzie ich odwrócenie, czyli uzyskanie wartości od dziesiątego do pierwszego.
Możemy to
zrobić zarówno w Excelu klasycznym jak i tablicowym poprzez budowanie sekwencji.
Na przykład możemy wpisać liczbę 10 w komórce B2, następnie liczbę 9 w komórce
B3. Potem wystarczy przeciągnąć ręcznie te wartości do końca tabelki. Otrzymamy
wartości w odpowiedniej kolejności przedstawione na rys. nr 2.
Rys. nr 2 – ręcznie przeciągnięte wartości liczbowe
My chcemy
jednak te wartości uzyskać poprzez funkcjonalności Excela, a nie wpisywanie
ręczne.
W klasycznym
Excelu możemy użyć funkcji ILE.WIERSZY. Argumentem tej funkcji jest tablica,
czyli zakres (tabela A2:$A$11). Istotne tutaj jest, że ostatnią komórkę zakresu
musimy zablokować bezwzględnie, natomiast pierwsza ma pozostać względna. Zapis
formuły powinien wyglądać następująco:
=ILE.WIERSZY(A2:$A$11)
Po
zatwierdzeniu formuły i przeciągnięciu jej na wiersze poniżej otrzymamy
numerację wierszy przedstawioną na rys. nr 3.
Rys. nr 3 – numeracja wierszy uzyskana dzięki funkcji ILE.WIERSZY
Jak widać
taki ciąg nie jest wstawiony ręcznie a za pomocą formuły Excela. Jeśli mamy
numery wierszy, które chcemy wyciągnąć, to wystarczy je wstawić do funkcji INDEKS.
Pierwszym argumentem funkcji INDEKS jest tablica, czyli zakres naszych
wartości z tablicy Lista ($A$2:$A$11). Musimy tutaj pamiętać, aby zakres argumentu
tablica zablokować bezwzględnie. Drugi argument funkcji to nr_wiersza,
czyli numery malejące uzyskane z funkcji ILE.WIERSZY. Zapis formuły powinien
wyglądać następująco:
=INDEKS($A$2:$A$11;
ILE.WIERSZY(A2:$A$11))
Powyższą
formułę zatwierdzamy klawiszem Enter i kopiujemy na wiersze poniżej. Otrzymamy numery
wierszy ustawione malejąco przedstawione na rys. nr 4.
Rys. nr 4 – numeracja wierszy uzyskana dzięki funkcji INDEKS
Teraz
zajmiemy się rozwiązaniem w Excelu tablicowym. Wykorzystamy tutaj funkcję SEKWENCJA,
która zwraca sekwencję liczb. Pierwszym argumentem funkcji SEKWENCJA są wiersze,
gdzie należy podać ilość wierszy jakie chcemy uzyskać (10). Formułę wpiszeZapis
formuły powinien wyglądać następująco:
=SEKWENCJA(10)
Po
zatwierdzeniu formuły otrzymamy sekwencję liczb przedstawioną na rys. nr 5.
Rys. nr 5 – wyniki funkcji SEKWENCJA
Przy takim
wypełnieniu funkcji otrzymaliśmy numery wierszy w kolejności rosnącej. Jeśli
chcemy uzyskać kolejność odwrotną, musimy podać funkcji SEKWENCJA więcej
argumentów.
Drugi
argument funkcji to kolumny, czyli ilość kolumn, jakie chcemy uzyskać (w
naszym przykładzie wpisujemy wartość 1 – jedna kolumna). Trzeci argument
funkcji to początek, czyli wartość, od której chcemy zacząć naszą numerację
(tutaj wartość 10). Czwarty argument funkcji to krok, czyli wartość o
jaką mają się różnić poszczególne wyniki. My chcemy uzyskać listę malejącą,
czyli w argumencie krok musimy wpisać ujemną wartość (-1). Zapis całej funkcji
powinien wyglądać następująco:
=SEKWENCJA(10;1;10;-1)
Powyższą
formułę zatwierdzamy i otrzymamy ciąg liczb malejący przedstawiony na rys. nr
6.
Rys. nr 6 – lista malejąca uzyskana z funkcji SEKWENCJA
Przy
większej ilości danych możemy mieć problem z określeniem ilości wierszy, jakie
chcemy otrzymać. Natomiast jeśli znamy tą ilość, funkcja SEKWENCJA będzie
dobrym wyborem. Ilość wierszy moglibyśmy podliczyć za pomocą funkcji ILE.WIERSZY.
Teraz
wystarczy, że tak jak w Excelu klasycznym dołożymy funkcję INDEKS (wstawimy
funkcję SEKWENCJA do funkcji INDEKS).
Pierwszym
argumentem funkcji INDEKS jest tablica, czyli zakres z tabeli Lista. W Excelu
tablicowym nie musimy pamiętać o zablokowaniu bezwzględnym zakresu tablicy,
ponieważ funkcja SEKWENCJA generuje określoną ilość wyników. Drugi argument
(nr_wiersza) to wartości uzyskane z funkcji SEKWENCJA. Zapis formuły powinien
wyglądać następująco:
=INDEKS(A2:A11;
SEKWENCJA(10;1;10;-1))
Po
zatwierdzeniu powyższej formuły otrzymamy wyniki, które automatycznie rozlewają
się na określony zakres, przedstawione na rys. nr 7.
Rys. nr 7 – wyniki funkcji INDEKS
Istotne
jest, że formuła znajduje się tylko w pierwszym wierszu (komórka D2), natomiast
w pozostałych wierszach mamy tylko rozlane wyniki.
Jeśli masz
dostęp do nowych funkcji tablicowych, to śmiało powinieneś ich używać. Ponieważ
nie musisz pamiętać o kopiowaniu/ przeciąganiu formuły na odpowiedni zakres.
Przy formułach tablicowych wyniki same rozlewają się na odpowiednią ilość
komórek.
Ponadto
moglibyśmy zastąpić w formule funkcji SEKWENCJA, argumenty wiersze i początek
za pomocą funkcji ILE.WIERSZY. Sprawi to, że nasza formuła będzie dynamiczna
(zmiany w danych bazowych spowodują zmianę w wynikach całej formuły). Zapis
takiej formuły powinien wyglądać następująco:
Wykorzystaliśmy
funkcję tablicową, żeby pokazać, że funkcje z Excela klasycznego świetnie współpracują
z nowymi funkcjami tablicowymi. Ponadto użycie funkcji tablicowej sprawia, że
wyniki formuły automatycznie rozlewają się na odpowiedni obszar, nie musimy
kopiować formuły na pozostałe komórki.
Książka Mistrz Excela + promo na 35 urodziny
Chcę Cię poinformować, że w końcu udało mi zebrać środki i dopiąć wszystkich formalności, żeby powstało II wydanie mojej książki Mistrz Excela (zostałem wydawcą) II wydanie jest wzbogacone o rozdział (nr 22) wprowadzający w genialny dodatek (Power Query) do Excela służący do pobierania, łączenia i wstępnej obróbki danych z wielu źródeł.
Książka Mistrz Excela to historia Roberta, który musi poznać dobrze Excela na potrzeby nowej pracy. Książka jest napisana w formie rozmów Roberta z trenerem, dzięki temu jest przystępniejsza w odbiorze niż standardowe książki techniczne pisane językiem "wykładowym".
Rozmowy zostały podzielone na 22 tematyczne rozdziały, które krok po kroku wprowadzają Cię w tajniki Excela. Robert zaczyna naukę od poznania ciekawych aspektów sortowania i filtrowania danych w Excelu, przechodzi przez formatowanie warunkowe, tabele przestawne, funkcje wyszukujące i wiele innych tematów, by na koniec poznać wstępne informacje o VBA i Power Query. A wszystko to na praktycznych przykładach i z dużą ilością zdjęć.
Żebyś mógł śledzić postępy Roberta, do książki dołączone są pliki Excela, na których pracuje Robert.
Na powyższej stronie znajdziesz dokładniejszy opis książki, opinie osób, które kupiły I wydanie oraz podgląd pierwszego rozdziału książki, żeby upewnić się, czy forma rozmów przy nauce Excela jest dla Ciebie. Jeśli książka Ci się spodoba poinformuj o niej swoich znajomych.
W ramach promocji na moje 35 urodziny możesz też mieć każdy z moich kursów wideo na Udemy za zaledwie 35 zł. Linki do kursów zamieszczam poniżej. W każdym kursie są udostępnione filmy do podglądu, byś mógł się przekonać czy dany kurs jest dla Ciebie.
W tym poście nauczymy się jak sprawdzić, że został spełniony tylko jeden z dwóch warunków, nie oba jednocześnie lub żaden. Zadanie to wykonamy na podstawie przykładowych danych z rys. nr 1.
Rys. nr 1 – przykładowe dane
Warunki, z których jeden ma zostać spełniony zostały przedstawione na rys. nr 2.
Rys. nr 2 – warunki, z których jeden ma zostać spełniony
Nasze
warunki polegają na tym, że chcemy przyznać zapomogę tylko tym rodzinom, które
mają dochód na osobę mniejszy niż 500 zł lub liczbę dzieci większą od trzech. Ale
co najważniejsze te dwie rzeczy nie mogą wystąpić jednocześnie, ponieważ dla
rodzin spełniających oba warunki została już przyznana zapomoga z innego
funduszu.
Taki warunek
możemy sprawdzić w Excelu za pomocą funkcji XOR, która zwraca wartość logiczną
PRAWDA tylko wtedy, kiedy testy logiczne w niej zawarte zwrócą nieparzystą
liczbę PRAWD. W naszym przykładzie będziemy sprawdzać dwa testy logiczne, z
których tylko jeden ma zwrócić wartość logiczną PRAWDA. Pierwszy test polega na
sprawdzeniu czy dochód rodziny jest mniejszy od 500 zł (B2<500). Drugi test
logiczny ma sprawdzać, czy liczba dzieci w rodzinie jest większa od 3 (C2>3).
Zapis całej formuły powinien wyglądać następująco:
=XOR(B2<500;C2>3)
Powyższą
formułę zatwierdzamy i kopiujemy na komórki poniżej. Otrzymamy wyniki funkcji
XOR przedstawione na rys. nr 3.
Rys. nr 3 – wyniki funkcji XOR
Możemy teraz
sprawdzić kilka wyników w celu upewnienia się, że otrzymaliśmy prawidłowe
wyniki. Mianowicie w przypadku np. Doroty Dudek dochód przekracza 500 zł, a
dzieci jest mniej niż 3 (oba warunki nie są spełnione), więc otrzymaliśmy
FAŁSZ. Natomiast dla Stefana Strzygieł otrzymaliśmy wartość logiczną PRAWDA,
ponieważ dochód przekracza wartość 500 zł (warunek nie spełniony), ale liczba
dzieci przekracza 3 (drugi warunek spełniony). Dla osoby Paweł Puszczyk mamy
sytuację, kiedy oba warunki są spełnione, dlatego funkcja XOR zwraca nam wartość
logiczną FAŁSZ.
Podsumowując,
z funkcji XOR możemy skorzystać w sytuacji, kiedy mamy np. dwa warunki a tylko
jeden ma być spełniony. Funkcja ta zwraca nam wartość logiczną PRAWDA, wtedy
kiedy z testów logicznych w nich zawartych otrzyma nieparzystą liczbę wartości
logicznych PRAWDA.
Książka Mistrz Excela + promo na 35 urodziny
Chcę Cię poinformować, że w końcu udało mi zebrać środki i dopiąć wszystkich formalności, żeby powstało II wydanie mojej książki Mistrz Excela (zostałem wydawcą) II wydanie jest wzbogacone o rozdział (nr 22) wprowadzający w genialny dodatek (Power Query) do Excela służący do pobierania, łączenia i wstępnej obróbki danych z wielu źródeł.
Książka Mistrz Excela to historia Roberta, który musi poznać dobrze Excela na potrzeby nowej pracy. Książka jest napisana w formie rozmów Roberta z trenerem, dzięki temu jest przystępniejsza w odbiorze niż standardowe książki techniczne pisane językiem "wykładowym".
Rozmowy zostały podzielone na 22 tematyczne rozdziały, które krok po kroku wprowadzają Cię w tajniki Excela. Robert zaczyna naukę od poznania ciekawych aspektów sortowania i filtrowania danych w Excelu, przechodzi przez formatowanie warunkowe, tabele przestawne, funkcje wyszukujące i wiele innych tematów, by na koniec poznać wstępne informacje o VBA i Power Query. A wszystko to na praktycznych przykładach i z dużą ilością zdjęć.
Żebyś mógł śledzić postępy Roberta, do książki dołączone są pliki Excela, na których pracuje Robert.
Na powyższej stronie znajdziesz dokładniejszy opis książki, opinie osób, które kupiły I wydanie oraz podgląd pierwszego rozdziału książki, żeby upewnić się, czy forma rozmów przy nauce Excela jest dla Ciebie. Jeśli książka Ci się spodoba poinformuj o niej swoich znajomych.
W ramach promocji na moje 35 urodziny możesz też mieć każdy z moich kursów wideo na Udemy za zaledwie 35 zł. Linki do kursów zamieszczam poniżej. W każdym kursie są udostępnione filmy do podglądu, byś mógł się przekonać czy dany kurs jest dla Ciebie.
